Reguła zegara. Określanie kierunku przebiegu reakcji redox.
Czasami zachodzi potrzeba ocenienia, czy zapisana reakcja redox może zajść zgodnie z kierunkiem prezentowanym w równaniu reakcji. Proces ten staje się dużo łatwiejszy, jeżeli posłużymy się tzw. regułą zegara.
Regułą zegara służy wyłącznie do przewidywania kierunku przebiegu reakcji! Nie można z jej pomocą określić reagentów lub współczynników reakcji!
Określnanie rozpoczynamy od narysowania schematu. W każdej reakcji redox któraś z substancji musi być reduktorem, a inna utleniaczem, wobec tego możemy przyjąć ogólne oznaczenia:
Autl. - utleniona forma A
Ared. - zredukowana forma A
Butl. - utleniona forma B
Bred. - zredukowana forma B
EA_utl./A_red. - potencjał układu Autl./Ared.
EB_utl./B_red. - potencjał układu Butl./Bred.
Przyjmujemy założenie:
EA_utl./A_red. < EB_utl./B_red.
Posługując się skrótami układamy schemat:
Po poprawnym ułożeniu schematu reakcja zachodzi zawsze w prawo(zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara), co obrazjue okrąg ze strzałkami. Inaczej mówiąc w tej reakcji B się redukuje(z Butl. do Bred.), a A się utlenia(z Ared. do Autl.). Schematyczne równanie reakcji:
Butl. + Ared. → Bred. + Autl.